Skąd się wzięła nazwa Ameryka? |
Gdy Kolumb przypłynął do "Nowego Świata" myślał, że ten ląd to część Azji. Kolejny podróżnik swierdził jednak, że to nowy ląd. Nazywał się Amerigo Vespucci i od jego imienia pochodzi nazwa obu kontynentów. |
Wyprowadzić kogoś w pole |
Zwrot ten znaczy oszukać kogoś. Był stosowany już w XVI w. Słowem "pole" określano kiedyś nie tylko grunty rolne, ale również otwartą przestrzeń. Ktoś, kto jest wyprowadzony w pole traci orientację, nie wie, gdzie jest, jak trafić do celu. |
Absolwent |
Pochodzi od łacińskiego absolvere - co dosłownie znaczy uwalniać. Nie dyplom, ale jak wielu wielkich uważało, prawdziwe poznanie daje prawdziwą wolność. Absolwent to ten, który skończył naukę. Powinien więc czuć się człowiekiem wolnym. |
Amazonia |
Istnieje legenda, że pierwszymi mieszkańcami, których spotkał odkrywca tej pierwotnej dżungli, było plemię wojowniczych kobiet, które od razu skojarzyły mu się z Amazonkami - dlatego nazwał ten teren krainą Amazonek - Amazonią. |
Babrabrzyńca - kto to taki? |
Barbarophonoi to w grece "wydający z siebie dzwięki, ktore brzmią Bar-bar", czyli wydający bezsensowne, niezrozumiałe dźwięki. Stąd plemiona nie mówiące po grecku nazywano barbarzyńcami. |
Biegać jak kot z pęcherzem |
To poruszać się niecierpliwie, nieustannie, bez chwili spokoju. Powiedzenie pochodzi od urządzanych dawniej zabaw, kiedy przywiązywano kotu do ogona wypełniony świński pęcherz, a zdezorientowane zwierzę próbowało się od niego za wszelką cenę uwolnić. |
Być w "arkadyjskim nastroju" |
Czyli w nastroju niezmąconego szczęścia. W starożytności Arkadia był to wyizolowany obszar będący pod wpływami Sparty. W renesansie była uważana przez poetów za krainę wiecznego szczęścia – wyidealizowany ziemski raj szczęśliwości i beztroski. |
Katedra |
Pierwotnie w starożytności było to specjalne, zdobione krzesło z oparciem i stołeczkiem pod nogi. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa zasiadali na nim biskupi w czasie odprawiania nabożeństw, stąd podległy im kościół zaczęto nazywać katedrą. |
Kim byli klienci w Starożytnym Rzymie |
Z łaciny clientes, to wolni, ubodzy obywatele, którzy oddali się pod opiekę Patryciuszy. Traktowani jak członkowie rodziny otoczeni byli ich opieką, za co klient winien był im posłuszeństwo. Obaj mieli obowiązek lojalności i wierności sobie nawzajem. |
Lustracja |
Pochodzi od łacińskiego lustratio - oczyszczenie, było ważnym elementem religii greckiej i rzymskiej. Moc oczyszczającą miały przede wszystkim ogień i woda. Obowiązywało zawsze przed wejściem do świątyni. Wodą oczyszczano też nowo narodzone dzieci. |
Nazwa "Warszawa" nie od Warsa i Sawy? |
Nazwa ta pochodzi od popularnego w XIV w. imienia Warcisław zdrobniale zwanego Warszem a Warszewa czy Warszowa to po prostu własność Warsza. Nie ma potwierdzenia, by na ziemiach polskich kobiety nosiły imię Sawa, co podważa legendę o nazwie stolicy. |
Pochodzenie i znaczenie powiedzenia 'męki Tantala' |
To cierpienia z pragnienia posiadania rzeczy będących blisko i w obfitości, ale jednocześnie niedostępnych. Król Tantal oszukiwał bogów i za karę nie mógł dosięgnąć owoców wiszących nad jego głową i napić się wody, w której był zanurzony po kolana. |
Skąd pochodzi słowo "snob"? |
W XVIII i XIX w. na angielskich uniwersytetach studenci nieposiadający tytułu szlacheckiego byli oznaczani skrótem: S. Nob. = sine nobilitate = bez szlachectwa. Dziś za snoba uważa się kogoś, kto naśladuje klasę społeczną wyższą od swojej. |
Co oznacza powiedzenie 'ogródek Adonisa'? |
To rzecz łatwo niszczejąca, szybko przemijająca. W czasie adonii (święto na cześć Adonisa) obstawiano złożoną na marach figurę Adonisa skrzynkami i doniczkami z szybko rosnącymi i więdnącymi kwiatami, symbolizującymi prędko przemijającą młodość. |
Co znaczy powiedzenie 'wejść na Parnas'? |
Oznacza 'osiągnąć sukces', np. literacki. Wzgórze lub górę Parnas uważano za siedzibę poezji i muzyki. Tworzył tam sam Apollo i jego muzy. Również tam znajdowała się najważniejsza grecka wyrocznia, w której można było usłyszeć głos Pytii. |
Skąd pochodzi powiedzenie "być coś komuś krewnym"? |
Powiedzenie to oznacza ‘być dłużnym’. Niegdyś osoby pochodzące od jednego przodka tworzyły ród, były powiązane węzłami krwi. Ród (krewni) odpowiadał za winy i zobowiązania swoich członków; ich długi i powinności należało spłacać, wypełniać. |
Skąd powiedzenie 'poruszać się z gracją'? |
Oznacza poruszać się z wdziękiem, lekkością, pięknem, powabem i urokiem. Gracja jest również synonimem wdzięku, lekkości i piękna. Gracje były to trzy rzymskie boginie wdzięku i radości. |
Skąd się wzięło powiedzenie 'puścić famę'? |
Oznacza rozgłosić pogłoskę, plotkę, opinię. Fama to rzymska bogini, odznaczająca się niezwykłą szybkością. Rzymianie wyobrażali ją sobie jako skrzydlatą niewiastę o niezliczonej liczbie oczu, uszu i języków, przed którymi nic nie dało się ukryć. |
Skąd się wzięło powiedzenie 'wpaść w furię'? |
Oznacza wpaść w szał, być nieobliczalnym, wściekłym. Furie to rzymskie boginie zemsty - karały za grzechy przeciw bogom, rodzicom i rodzeństwu, naruszeniu prawa gościnności i krzywoprzysięstwo. Ścigały zbrodniarza i doprowadzały go do szaleństwa. |
Pochodzenie i znaczenie powiedzenia 'koło Iksjona' |
Koło Iksjona oznacza bezkresne męczarnie, katusze, które nie mają końca, wieczne cierpienie. Król Lapitów Iksjon w Tesalii targnął się na cześć Hery, małżonki Zeusa - za to został strącony do Tartaru i wpleciony w stale obracające się koło ogniste. |
Co oznacza powiedzenie "Argusowe oko"? |
Oznacza baczne, podejrzliwe oko, lub spojrzenie. Argus był stuokim potworem, który zawsze czuwał, bo gdy spało jego 50 oczu, drugie 50 obserwowało otoczenie. Argusa zabił Hermes uprzednio zanudziwszy potwora opowieściami, aż ten zasnął jak kamień. |
Co właściwie oznacza słowo "asceza"? |
Słowo "asceza" pochodzi od greckiego slowa "askesis", co oznacza "ćwiczenie". Asceza to dyscyplina życia, ogół ćwiczen fizycznych i moralnych praktykowanych w celu udoskonalenia duchowego. |
Skąd powiedzenie 'między Scyllą i Charybdą'? |
Oznacza sytuację, w której niebezpieczeństwo zagraża z dwóch stron. Odyseusz w czasie żeglugi do domu musiał przepłynąć między dwoma potworami morskimi: Scyllą i Charybdą. Pamiętał o unikaniu Charybdy, ale sześciu ludzi z załogi porwała Scylla. |
Skąd się wzięła 'naga prawda'? |
To czysta, niezafałszowana rzeczywistość. Według legendy Prawda i Fałsz poszli się kąpać. Fałsz pierwszy wyszedł z wody, założył ubranie Prawdy i pojawił się wśród ludzi. Prawda nie chciała założyć ubrania Fałszu i musiała się pokazać ludziom nago. |
Abrakadabra |
Dziś w połączeniu z hokus-pokus służy magikom przy sztuczkach. Słowo to mające wyrażać nieskończoność lub pełnię, użyte zostało po raz pierwszy w poemacie z II w ne. W średniowieczu umieszczone na amulecie miało chronić przed febrą. |
Biblijne "ciemności egipskie" |
Oznaczają 'nieprzeniknione ciemności'; wyrażenie pochodzi z Biblii Tysiąclecia, z Księgi Wyjścia (10, 21): "I rzekł Pan do Mojżesza: «Wyciągnij rękę ku niebu, a nastanie ciemność w ziemi egipskiej tak gęsta, że można będzie dotknąć ciemności»". |
Lemury - nocne duchy |
Polska nazwa tych sympatycznych zwierzątek wywodzi się od łacińskiej nazwy "lemur", która określała dusze zmarłych nawiedzające domy by straszyć lub pomagać żywym. Odkrywcy Madagaskaru widząc nocą świecące oczy nieznanych zwierząt wzięli je za duchy. |
Skąd wzięło się powiedzenie "koszula Dejaniry"? |
Oznacza działanie w dobrej wierze, jednak przynoszące fatalne skutki. Żona Heraklesa Dejanira uprała w krwi centaura ubranie męża, wierząc że zapewni to wierność małżeńską. Gdy mąż je nałożył, strasznie cierpiał i kazał spalić swoje ciało na stosie. |
Agonia - śmierć czy zwycięstwo? |
Słowo to pochodzi od greckiego "agonia" - co znaczy "walczyć o zwycięstwo". Później tak nazywało się święto w Rzymie ku czci boga wszelkich początków - Janusa. Ciekawe czemu dziś bardziej kojarzy się z końcem? |
Demagog - ten który prowadzi lud |
Demos - lud, agogos - wiodący. W Starożytnej Grecji, mówca, który przedstawiał ludziom sprawy nad którymi mieli glosować. Dziś pozostały już z tego tylko słowa. Dziś demagog to ten, który składa niemożliwe do spełnienia obietnice, by wygrać wybory. |
Liturgia - działanie na rzecz ludu |
Liturgia była obowiązkiem najbogatszych obywateli Aten, którzy finansowali sprawy państwowe, koszty przedstawień teatralnych, budowania obiektów państwowych, świątyń. Z czasem ujęcie to zaczęło być związane juz tylko z organizacją świąt religijnych. |
Pireneje góry córki Atlasa |
Nazwa tego łańcucha górskiego pochodzi od Pirene, mitilogicznej córki Atlasa tytana podtrzymującego niebieski firnament. Pirene przerażona tym, że może urodzić węża ukryła się w tych górach. Zginęła w nich zjedzona przez dzikie zwierzęta. |
Porzeczki znad rzeczki? |
Słowo 'porzeczka' pochodzi od dawnego wyrazu 'porzecze', oznaczającego teren położony nad rzeką. W uzasadnieniu etymologowie wskazują, że dzikie porzeczki rosną w Polsce w dolinach rzecznych. |
Skąd się wzięła nazwa "karnawał"? |
Odnosi sie do włoskiego "carnavale", rozstania z mięsem, czyli "mięsopustu". Nawiązuje też do łacińskiego "carrus navalis”, czyli łodzi na kołach - rydwanu Dionizosa, ukazującego się na ulicach starożytnego Rzymu przy obchodach powitania wiosny. |
Skąd się wzięło powiedzenie "pod egidą"? |
Oznacza ono 'pod opieką, przewodnictwem, patronatem'. Egida to wg mitologii greckiej, tarcza Zeusa wykuta przez Hefajstosa - atrybut boga nieba i piorunów. Dała Zeusowi zwycięstwo nad złym ojcem Kronosem, który wcześniej pożarł jego rodzeństwo. |
Smalić cholewki do kogoś |
Czyli "zalecać się do kogoś"; oznaczało czernienie cholewek (górnych części buta okrywających łydkę), a więc element pielęgnacji obuwia, służący młodym mężczyznom do zaakcentowania własnej elegancji i pozyskania względów adorowanych panien. |
Strona 4 z 16